Gimnazjum w Dłutowie


Idź do treści

O nas

Szkoła Podstawowa i Gimnazjum w Dłutowie 1812-2002

Początki szkolnictwa w Dłutowie

Szkoła parafialna w XVI-XVIII w.


Początki szkolnictwa w Dłutowie sięgają XVI w. Pierwszą wzmiankę dotyczącą szkoły w Dłutowie znajdujemy w akcie erekcyjnym tutejszej parafii z 1542 r. W dokumencie stwierdzono, że przy nowo powstałym kościele planuje się założenie szkoły (schola hortique). Niestety nie wiemy, kiedy dokładnie szkółka parafialna zaczęła tutaj funkcjonować. Jej ślady znajdujemy w XVII i XVIII w. W 1653 r. proboszcz dłutowski Jan Karwowski przeznaczył w testamencie pewne sumy na utrzymanie nauczyciela w Dłutowie. Metryki parafii dłutowskiej z tego okresu podają nazwiska bakałarzy, czyli nauczycieli szkoły parafialnej. Pierwszym znanym bakałarzem był w 1655 r. Grzegorz Trocha („rektor scholae”). W 1665 r. funkcję nauczyciela pełnił Jan, następnie w latach 1668-1669 Błażej. Obaj zostali określeni w metrykach jako „Baccalareus”. W 1712 r. dzieci w dłutowskiej szkole uczył Józef Gawłowski („scholaris”). W 1729 r. na jego miejscu odnotowano Jakuba Stasińskiego. Dowody istnienia szkółki odnajdujemy także w wizytacjach parafii dłutowskiej. Z zapisu z 1798 r. dowiadujemy się, że jedna izba w szpitalu parafialnym przeznaczona była „dla uczenia się dzieci”. W tym czasie w szkółce uczyło się 12 uczniów. Należy przypuszczać, że w szkółce uczono się głównie katechizmu, ministrantury i śpiewu. Umiejętność czytania i pisania nie była znana w tym czasie wśród niższych warstw społeczności dłutowskiej. Wydaje się, że szkółka parafialna na przełomie XVIII i XIX wieku upadła.


Powstanie szkoły elementarnej (XIX w.)

W okresie Księstwa Warszawskiego Izba Edukacyjna wydała 12 stycznia 1808 r. ustawę „O urządzeniu szkół miejskich i wiejskich elementarnych”. Na jej mocy rozpoczęto organizowanie szkoły w Dłutowie. Jej projekt sporządził Urząd Ekonomi Narodowej w Pabianicach 27 października 1808 r. W skład tzw. „Stowarzyszenia Szkoły Elementarnej w Dłutowie” weszły następujące miejscowości: Dłutów, Łaziska, Orzk i Leszczyny, liczące 52 półrolników i 23 zagrodników. Do szkoły miało uczęszczać według projektu 143 dzieci. Stwierdzono w nim również, że „wypada nowy dom szkoły postawić”. Pensję nauczyciela ustalono na sumę 448 złotych i 16 groszy. Oprócz tego chłopów zobowiązano oddawać na utrzymanie szkoły określoną ilość żyta, jęczmienia, tatarki i grochu. W Kaliszu 15 styczniu 1809 r. opracowano plan budowy dłutowskiej szkoły na 60-70 uczniów. Jego autorem był Jan Wilcke. Budynek miał być drewniany, kryty słomą o wymiarach: 45 stóp długości, 30 stóp szerokości, 7 stóp wysokości. Jedna część szkoły była przeznaczona na izbę szkolną, druga dla nauczyciela. Drewno na budowę szkoły miało pochodzić z lasu dłutowskiego. Dnia 27 stycznia 1809 r. Izba Edukacyjna udzieliła patentu Stefanowi Osieckiemu, wyznaczając go na nauczyciela szkoły w Dłutowie. Nowego nauczyciela nie zaakceptowali jednak mieszkańcy „ze względu na złe sprawowanie”. Osiecki po krótkim pobycie w Dłutowie przepadł bez wieści. Ekonomia Narodowa Pabianicka powiadomiła 5 lipca 1809 r., że „miejsca zamieszkania jego wyśledzić nie można”. W związku z tym na miejsce Osieckiego zaproponowano Franciszka Wolanowskiego. 31 lipca 1809 r. Izba Edukacyjna mianowała go na nauczyciela w Dłutowie.


We wsi brakowało nadal budynku szkolnego. W listopadzie 1809 r. Urząd Ekonomii Dóbr Narodowych Pabianice w swoim raporcie informował władze zwierzchnie, iż „w tym momencie żadnego pomieszkania w Wsi Dłutowie dla Nauczyciela wynaleźć nie było można”. Niniejszy urząd zaproponował zorganizowanie szkoły w budynku na plebani. Pomysłu tego nie zaakceptował dłutowski proboszcz Jechurski, gdyż w wymienionym obiekcie znajdował się szpital parafialny, w którym zamieszkiwali trzej ubodzy, komornik i wikariusz. Poza tym mieszkańcy Dłutowa i okolicznych miejscowości, ze względu na trudną sytuację materialną, spowodowaną gradobiciem, nie byli w stanie utrzymać nauczyciela. Oświadczyli także, że „dzieci swoich do szkoły odsyłać nie mogą, gdy takowe zupełnie nago są wystawione”. Z tego też powodu szkoła w Dłutowie nie funkcjonowała. Nie zapewniono również lokum dla nauczyciela. W kwietniu 1810 r. nauczyciel Wolanowski złożył zażalenie do Izby Edukacyjnej w Warszawie, iż dotychczas nie został zatrudniony. Problem próbowano rozwiązać w roku następnym. W maju 1810 r. nowy proboszcz dłutowski Aleksander Pajewski pod naciskiem Prefektury Kaliskiej oświadczył, że zgadza się na zorganizowanie szkoły i urządzenia mieszkania dla nauczyciela w szpitalu parafialnym, dopóki nie zostanie wystawiony budynek szkolny. Pomimo to nadal nie było środków na utrzymanie nauczyciela. We wrześniu 1811 r. okazało się, że plan szkoły w Dłutowie nie może być przyjęty, ponieważ pensja nauczyciela, według niego była niższa niż ustalał to artykuł 22 ustawy z dnia 12 stycznia 1808 r. Zaproponowano więc włączenie do szkoły dłutowskiej dzieci z dodatkowych miejscowości (nie przewidzianych w pierwotnym planie). Na tą propozycję nie zgodził się jednak Urząd Ekonomi Narodowej Pabianic ze względów organizacyjnych.


W nieznanych okolicznościach udało się ostatecznie uruchomić szkołę w Dłutowie w 1812 r. Po kilku latach wystąpiły kolejne trudności. Nauczyciel Wolanowski w kwietniu 1816 r. skarżył się, że „oporni włościanie dzieci swych do szkoły oddawać wzbraniają się i wymierzonej pensji nie dają”. Z trudnościami lokalowymi i finansowymi organizatorzy szkoły borykali się przez następne lata. W bliżej nieznanych okolicznościach budynek szkoły dłutowskiej został wzniesiony w 1820 r. z funduszów skarbu rządu Królestwa Polskiego. Po 10 latach budynek szkolny wymagał remontu. Wstępnie oszacowano go na 1 845 złotych. W latach 1834-1836 udało się kosztem skarbu państwa dokonać jego naprawy. Drewno na remont szkoły pochodziło z lasów rządowych, zwiezione przez mieszkańców Dłutowa i okolic. W późniejszym czasie szkoła elementarna w Dłutowie ze względu na zmianę właściciela dóbr otrzymywała drewno na opał od dłutowskiego dziedzica. W 1839 r. Wacław Gutakowski zobowiązał się do dostarczania z lasów dłutowskich dla szkoły 12 sążni drzewa iglastego po 108 stóp3 objętości. Nauczyciel przy szkole posiadał ogród o pow. 3 mórg.


W 1850 r. dobra dłutowskie nabył Aleksander Kamocki. Wówczas doszło do sporu o szkołę między stowarzyszonymi a dziedzicem. Kamocki twierdząc, iż budynek szkoły zakupił wraz z dobrami ziemskim Dłutów, traktował go jako swoją własność. Jedno mieszkanie znajdujące się w szkole wynajął swojemu oficjaliście. Drugie mieszkanie zajmował nadal nauczyciel. Dziedzic pozwalał na działalność szkoły pod warunkiem, że stowarzyszeni będą „ponosili ciężary podatku i wszelkich reperacji szkoły”, dopóki nie wybudują nowej. W związku z szeroką akcją kolonizacyjną w okolicach Dłutowa pojawili się ewangelicy (Mierzączka Mała i Mierzączka Duża). Początkowo ich dzieci uczęszczały do szkoły w Dłutowie. Ze względu na to, że szkoła ta miała charakter katolicki, odłączono je od niej. W 1852 r. ewangelicy zobowiązali się uiszczać składki na utrzymanie własnej szkoły i kantoratu w Erywangrodzie (obecnie Drzewociny). W 1853 r. do „Stowarzyszenia Szkoły Elementarnej w Dłutowie” przystąpili mieszkańcy Huty Dłutowskiej, którzy do tej pory opłacali składkę na utrzymanie szkoły w Pawlikowicach. Według danych „raportu o stanie szkoły elementarnej we wsi kościelnej Dłutów na rok szkolny 1863/1864” do szkoły uczęszczało 64 uczniów (40 – chłopców, 24 – dziewcząt). Wszyscy byli wyznania katolickiego. Zdecydowaną większość stanowiły osoby stanu chłopskiego (60). Dwóch uczniów było pochodzenia szlacheckiego i dwóch – mieszczańskiego. Na uposażeniu szkoły znajdowało się 12 książek: Oto ich tytuły: Upominek Wuja, Pan Wojciech, Geografia pierwsza część, Nauka chrześcijańska, Powieść Moralna dla Włościan, Rady dla Włościan, Krótki zbiór dla kończących nauki, Książki dla czytających po Rosyjsku, Dziadek z 4 wnuczkami, Gospodarstwo wiejskie, Chów pszczół, Bajki i powiastki Kraszewskiego. Mimo istnienia szkoły stopień analfabetyzacji wśród chłopów był znaczny. Możemy to stwierdzić na podstawie aktów stanu cywilnego. Metryki urodzin przeważnie nie były podpisywane i stwierdzano w nich najczęściej, że „ojciec i świadkowie pisać nie umieją”. Wśród warstw niższych umiejętność pisania np. w 1 połowie XIX w. posiadali jedynie koloniści niemieccy i Żydzi.


Robert Adamek


Szkoła Podstawowa w Dłutowie w latach 1856-2002

Szkoła w Dłutowie mieściła się w centrum miejscowości, w budynku należącym do dziedzica. Ze względu na bardzo zły stan budynku szkolnego w roku 1856 przeprowadzono jego remont. W takim stanie szkoła przetrwała aż do 1925 roku kiedy to wybuchł pożar, który strawił część budynku szkolnego. Wówczas postanowiono prowadzić zajęcia lekcyjne w innych lokalach, a w roku 1927 rozpoczęto prace przy budowie nowego gmachu szkolnego. Protektorat nad budową szkoły roztoczył Marszałek Józef Piłsudski, któremu został nadany tytuł Honorowego Obywatela Dłutowa. Poświęcenie budynku szkoły miało miejsce 22 września 1929 r. Była to wówczas jedna z najpiękniejszych wiejskich szkół w województwie łódzkim (gmach jednopiętrowy, liczący 8 klas wykładowych, klasy pomocnicze, pokoje nauczycielskie, kanalizację i wodociąg). Dłutów nie cieszył się jednak długo piękną szkołą. We wrześniu 1939 r. niemieckie bomby lotnicze zniszczyły budynek. Ale nauka trwała dalej w innym lokalu. Udział dzieci w pogrzebie lotników polskiego samolotu bombowego PZL - P 37 B "ŁOŚ" zestrzelonego nad Ślądkowicami koło Dłutowa, stał się pretekstem dla władz okupacyjnych do zamknięcia szkoły. Po zakończeniu działań wojennych przystąpiono do organizowania szkoły w Dłutowie.

Szkoła Podstawowa w Dłutowie przed II wojną światową.

Rok szkolny rozpoczął się 26 lutego 1945 r. Do szkoły uczęszczało w tamtym czasie 360 uczniów, uczyło zaś 6 nauczycielek. Kierownikiem i jednym z organizatorów szkoły była nauczycielka z Pabianic - Józefa Kłys. Jej zastępczynią została Maria Chrudzimska. Z czasem powstały także szkoły w okolicznych wsiach. 7 lutego 1946 r. powołano Komitet Budowy Szkoły. Na jego czele stanął Wojciech Strzelczyk, potem zastąpił go Roman Jaraczewski. Nową szkołę postanowiono wybudować na fundamentach starej. Wkrótce powstał dwupiętrowy budynek, w którym mieściło się 8 sal lekcyjnych, kancelaria, pokój nauczycielski, dwie szatnie i mieszkanie dla nauczyciela. Szkoła była przygotowana do przyjęcia 360 dzieci. Budynek został całkowicie wykończony w 1952 r. Po licznych modernizacjach i remontach (ostatni w 2000 r. - elewacja zewnętrzna, wymiana starych okien, drzwi, schodów, podłóg, pieca węglowego na piec olejowy, wykonanie nowych łazienek oraz zagospodarowanie na nowo terenu przed szkołą) funkcjonuje do chwili obecnej. 5 listopada 1945 r. kierowniczką szkoły została M. Chrudzimska. Po dwóch latach ze względu na zły stan zdrowia M. Chrudzimska zrzekła się stanowiska kierowniczego. Na jej miejsce został mianowany R. Jaraczewski. W 1960 r. przekazał on kierownictwo szkoły swej żonie Helenie Jaraczewskiej. W latach 1969 - 1991 kierownikiem szkoły w Dłutowie był mgr Czesław Domański. W czasie sprawowania przez niego funkcji kierownika szkoły, później dyrektora podjęto decyzję o rozbudowie szkoły oraz wybudowano Dom Nauczyciela. Lata 1991 - 1998 to okres kiedy dyrektorem szkoły była mgr Alicja Skiba - wieloletnia nauczycielka, dla której sprawą pierwszej wagi było polepszenie warunków nauki uczniów i pracy nauczycieli poprzez powiększenie bazy lokalowej szkoły. Warunki lokalowe niewiele różniły się od tych sprzed czterdziestu lat. Co prawda trwała już rozbudowa szkoły, ale termin oddania nowej części ciągle się oddalał. Cztery nowe pomieszczenia oddano w 1997 r. co nieznacznie poprawiło warunki lokalowe szkoły.

Szkoła Podstawowa i Gimnazjum w Dłutowie - czerwiec 2000 r.

Po przejściu A. Skiba w 1998 r. na emeryturę, dyrektorem szkoły została mgr Joanna Malinowska, która funkcję tę sprawowała tylko rok. A wszystko za sprawą reformy oświaty. J. Malinowska została dyrektorem Gimnazjum w Dłutowie. Likwidacji uległy również szkoły filialne. Dyrektorem szkoły podstawowej od 1 września 1999 r. została mgr Danuta Syryczyńska, która jest również od stycznia 2002 roku dyrektorem powołanego do życia Zespołu Szkolno-Przedszkolnego. D. Syryczyńska pracę pedagogiczną rozpoczęła w roku 1981. W naszej szkole w roku szkolnym 2001/2002 uczyło się 261 uczniów (dwanaście oddziałów klasowych). Od stycznia 2002 roku, po przekształceniu szkoły w Zespół Szkolno – Przedszkolny liczba uczniów zwiększyła się do 325, a liczba oddziałów do 15 (w tym 3 przedszkolne).

Szkoła Podstawowa w Dłutowie - 2002 r.

Oprócz zajęć obowiązkowych w naszej szkole odbywają się zajęcia nadobowiązkowe, są to kółka: plastyczne, komputerowe, teatralne, chór, SKS oraz zajęcia logopedyczne. Poza tym działają Szkolne Koło Krajoznawczo - Ekologiczne "Tuptak" oraz Towarzystwo Przyjaciół Dzieci. Budynek szkoły podstawowej podstawowej połączony jest z budynkiem gimnazjum i w związku z tym obie szkoły ściśle ze sobą współpracują. W szkole nauczane są dwa języki obce: angielski i niemiecki. Szkoła dysponuje wszystkimi potrzebnymi pracowniami, w tym również pracownią komputerową, którą otrzymała w ramach projektu "Pracownia internetowa w każdej gminie", posiadającą łączność z internetem: szukajcie nas na stronie http://www.gimdlutow.szkoly.lodz.pl oraz siłownią i niepełnowymiarową salą gimnastyczną. W szkole funkcjonuje sklepik. Od niedawna działa również harcerstwo. Życie szkolne jest bardzo urozmaicone. Organizowane są różne uroczystości szkolne, dyskoteki, konkursy, wycieczki oraz rajdy. Szkoła nie zapomniała również o dzieciach pochodzących z rodzin najuboższych. Codziennie wytypowani uczniowie z każdej klasy otrzymują bezpłatne ciepłe posiłki. Szkoła gwarantuje również uczniom pomoc pedagoga szkolnego w rozwiązywaniu problemów; przyjemne otoczenie i miłą atmosferę.

Widok na Szkołę Podstawową i Gimnazjum w Dłutowie - 2002 r.

Patronem Szkoły Podstawowej w Dłutowie przed II wojną światową był Marszałek Józef Piłsudski. Po zakończeniu działań wojennych nie powrócono jednak ze względów politycznych do dawnego imienia. Sztandar przekazany szkole w czerwcu 1939 r., pieczołowicie przechowywany w czasie okupacji w Pabianicach powrócił do Dłutowa po wojnie, jednak nie zachował się do dziś. Jego losy są nieznane. Sztandar szkolny był cały jedwabny, po jednej stronie biały z obrazem Matki Boskiej Ostrobramskiej, po drugiej - czerwony z orłem białym.

W latach 1997-2002 trwały prace nad nadaniem Szkole Podstawowej w Dłutowie imienia – przywrócenia przedwojennego, bądź nadania zupełnie nowego. Inspiratorem nadania szkole imienia i jednocześnie autorem wzoru sztandaru był nauczyciel mgr Andrzej Oset. Po konsultacjach z pracownikami szkoły, rodzicami i uczniami postanowiono nadać naszej szkole imię: Lotników Września 1939 roku. Komitet Rodzicielski przy Zespole Szkolno-Przedszkolnym postanowił ufundować sztandar dla naszej szkoły. Został on wykonany w Zakładzie Usług Hafciarskich „HAFRA” w Łodzi. Rodzice zwrócili się jednocześnie (zgodnie ze statutem szkoły) do organu prowadzącego szkołę, czyli do Zarządu Gminy Dłutów i Rady Gminy Dłutów z wnioskiem o nadanie naszej szkole imienia Lotników Września 1939 roku. Uroczystości związane z nadaniem imienia, jak i przekazaniem sztandaru odbyły się 15 września 2002 roku, w 190 rocznicę jej istnienia.

Andrzej Oset

Oto nasz adres:

Gimnazjum w Dłutowie
ul. Główna 9
95-081 Dłutów
tel. / fax (0 44) 634 05 24

Gimnazjum w Dłutowie | Raport | O nas | Dokumenty | Aktualności | Sukcesy uczniów | Informacje | Nauczyciele | In memoriam | Plan lekcji | Samorząd Uczniowski | GLOBE | Zielona flaga | Edukacja prozdrowotna | Turystyka | Gimnazjada | Projekty UE | Nasza miejscowość | Samolot-pomnik | Galeria | Ferie 2013 | Dziennik | Mapa witryny


Powrót do treści | Wróć do menu głównego